روز یکشنبه انتخابات ریاست جمهوری افغانستان برگزار شد. تحلیل گر روزنامه گاردین در یادداشت خود با مروری بر پیشینه و تفکرات نامزدهای ریاست جمهوری افغانستان به بررسی آینده این کشور جنگ زده و بحران خیز پرداخته است.
پایگاه اطلاع‌رسانی جماران - حسین شاکری - ممکن است فکر کنید که فهرست نهایی نامزدهای ریاست‌جمهوری در یکی از مهم‌ترین انتخابات‌های تاریخ افغانستان و نخستین انتقال قدرت به صورت دموکراتیک چیز هیجان‌انگیزی قلمداد شود. اما نکات کوچکی برای دل خوش کردن وجود دارد. فهرست چهره‌های قدیمی را در خود گنجانده است و این پرسش را مطرح می‌کند که آیا نتیجه انتخابات که در روز یکشنبه (17 فروردین) انجام شد در حقیقت برایندی از دیدگاه‌های گروه‌های قومی این کشور خواهد بود؟
تمامی 8 نامزد ریاست جمهوری افغانستان در این انتخابات تحت مدیریت افغان‌ها از گروه اکثریت قوم پشتون هستند و در این میان غانی احمدزای و زلمای رسول از دیگران جلوتر. تنها یک نامزد امیدوار به انتخاب شدن یعنی دکتر عبدالله عبدالله است که نیمی پشتون و نیمی تاجیک است.
اگر چه پشتون‌ها 42 درصد از جمعیت افغانستان را تشکیل می‌دهند، گروه‌های اصلی غیرپشتون هم‌چون تاجیک‌ها، هزاره‌ها و ازبک‌ها در مجموع تعداد قابل توجه بیش از 45 درصدی جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند. با این وجود چهره‌های برجسته سیاسی از این گروه‌ها، از جمله کریم خلیلی و محمد محقق، از رهبران هزاره‌ها و یا ژنرال عبدالرشید دوستم، از رهبران ازبک جایی در فهرست نامزدها ندارند و فقط هم‌راهان انتخاباتی هستند و نیز عطا محمد نور، از بازیگران تاجیک صحنه سیاست از رقابت‌ها کنار گذاشته شد.
به جای آن ائتلاف‌های عجیبی شکل گرفت. غانی از مقامات قابل احترام پیشین بان جهانی و وزیر اقتصاد و یکی از وکلای مدافع حقوق بشر که گفته است برنامه اصلی وی حکم‌فرمایی قانون خواهد بود، دوستم را برای ستاد انتخاباتی خود برگزید در حالی که پیش از این اورا به زنجیره‌ای از جنایات جنگی متهم کرده بود و در سال 2009 به طور آشکار از حامد کرزی برای انتخاب وی برای همراه انتخاباتی خود انتقاد کرده بود.
نکته قابل توجه دیگر این که غانی و رسول هر دو پست‌های بالایی را طی 12 سال گذشته در کابینه حامد کرزی داشته‌اند و اگر انتخاب شوند شاید وعده جایگاهی قدرتمند را در آینده افغانستان به او داده باشند. آن‌ها هر دو با انتشار بیانیه‌هایی تاکید کرده‌اند که کرزی مرد بسیار تاثیرگذاری است؛ بنابراین، دولت آن‌ها بسیار احتمال دارد تا گروه کاری کرزی را در جای خود نگه دارد.
هم‌چنین عبدالله عبدالله در کابینه نخست دولت کرزی وزیر امور خارجه بوده است اما در 8 سال گذشته یکی از صداهای بلند مخالفان شده بود. پس از پایان انتهابات سال 2009 او از حضور در کنار کرزی سرباز زد. او حامیان قدرتمندی در میان تاجیک‌ها و کسانی که بخوبی بیاد دارند که وی مرد دست راست فرمانده برجسته تاجیک‌ها، احمد شاه مشعود به شمار می‌رفته است دارد. با این وجود بسیاری هم هستند که این هم‌کاری را منفی ارزیابی می‌کرده‌اند؛ با این حال بیشتر گمانه‌زنی‌های اولیه از این حکایت دارد که با وجود حمایت قوی از عبدالله، روشن نیست که آیا می‌تواند اکثریت آرا را از آن خود کند یا نه. برای رسیدن به اکثریت آرا او باید بتواند تعداد زیادی از آرا پشتون‌ها را از آن خود کند تا پیروز شود.
البته هم‌چنان چهره‌های آشنای فدیمی دیگری نیز حضور دارند. عبدالرسول سیاف که گفته می‌شود ارتباطاتی با اسامه بن لادن داشته است؛ گل‌آقا شرزای، شهردار پیشین جلال آباد و یکی از فرماندهان پیشین جنگ؛ و قطب‌الدین هلال سخنگوی یکی دیگر از فرماندهان جنگ یعنی گلبدین حکمتیار که او نیز ارتباطاتی با طالبان دارد.
بنابراین، هنگامی که مردم افغانستان روز یکشنبه به پای صندوق‌های رای رفتند، با تعدادی از چهره‌های قدیمی مواجه شدند که هرکدام از آن‌های یا نامزد ریاست جمهوری هستند و یا همراه ستادی آن‌ها: بیشتر آن‌ها یادآور گذشته‌ای هستند که در واقع کسی احتمالا دوست ندارد به یاد بیاورد.
حتی اگر مثبت‌ترین دیدگاه را انتخاب کنیم و آن این که انتخابات روز یکشنبه فراگیر بوده است، با امنیت قابل قبول و کم‌ترین تقلب، در این صورت نتیجه این خواهد بود که هیچ‌کدام از 3 نامزد اصلی اکثریت آرا را به دست نخواهند آورد. در این حالت دو رقیب پشتون یعنی غانی و رسول با یک‌دیگر متحد می‌شوند تا عبدالله را از میدان به در کنند.
این اتفاق ممکن است به ابقاء کابینه کرزی بیانجامد و احتمالا با افزایش تاثیر فرماندهان جنگی و نیز طالبان. در حالی که ماشین ترور طالبان به کشتن غیرنظامیان، از جمله صدها زن و کودک مسلمان ادامه می‌دهد، این کابینه‌ای نخواهد بود که امیدی را در دل مردم افغان بیافروزد.
در این دوره بسیار مهم گذار در افغانستان، تنها یک تغییر سیاسی باورکردنی می‌تواند ثبات ایجاد کند. و این فقط از طریق خواست عمومی تمامی گروه‌های قومی برای برنامه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و نیز صلح و اصلاحات فراگیرتر به دست خواهد آمد.
نوشته معصومه طرفه - منبع: گاردین
