در روز ۱۰ اسفند ۱۳۵۷ امام خمینی بعد از ۱۵ سال به شهر قم بازگشت. روزنامه کیهان در گزارشی که به این سفر اختصاص داده بود، نوشت: «شهر مقدس قم که از ۱۹ دی‌ماه سال گذشته نخستین جرقه انقلاب را برافروخت و کانون تظاهرات خونین شد، امروز زندگی تازه را آغاز می‌کند. شهری که از ۶ ماه پیش زندگی گذشته را کنار گذاشته و یکپارچه در خدمت انقلاب بوده، امروز با خونی تازه حیات را از سر می‌گیرد و پذیرای رهبر انقلاب است. حضرت آیت‌الله خمینی پس از یک اقامت ۲۸ روزه در تهران، بامداد امروز با اتومبیل به قم عزیمت کردند. اتومبیل حامل امام و همراهان ساعت ۷ بامداد امروز از خانه دخترش واقع در سه راه ضرابخانه حرکت کرد و حدود ساعت ۱۰ صبح وارد شهر قم شد. امام خمینی پیش از رسیدن به قم، در پادگان منظریه واقع در ۲۰ کیلومتری شهر توقف نمودند و ساعتی را به استراحت پرداختند. حضرات آیات عظام آیت‌الله شریعتمداری، نجفی مرعشی، آیت‌الله گلپایگانی و عده دیگری از علما و روحانیون و مدرسان حوزه علمیه قم برای استقبال از ورود امام خمینی به ۱۰ کیلومتری شهر آمده‌اند. امام خمینی در توقف کوتاهشان در پادگان منظریه نطق کوتاهی ایراد کردند و پس از آن مقارن ساعت ۳۰:۹ صبح به سوی قم به راه افتادند. جنب و جوش زیادی در شهر به چشم می‌خورد. در تمام طول خیابان‌های قم به خصوص خیابان‌های مسیر، جمعیت کثیری از مستقبلین دیده می‌شود. نظم و آرامش به شدت رعایت می‌شود.»
پس از ورود امام به قم، در ابتدای شهر مقابل مسجد امام حسن مجتبی(ع)، حضرت آیت‌الله العظمی شریعتمداری از امام خمینی استقبال کرد. در این مراسم استقبال حضرت آیت‌الله وحیدی نیز حضور داشت. امام و حضرت آیت‌الله العظمی شریعتمداری پس از روبوسی و خوش‌آمدگویی به داخل مسجد امام حسن(ع) واقع در مدخل شهر رفتند. بعد از کمی گفت‌وگوی خصوصی، امام به داخل شبستان مسجد رفتند و حضرت آیت‌الله العظمی شریعتمداری در میان ابراز احساسات مردم به منزل بازگشتند. امام پیش از ترک تهران به قصد قم، در اطلاعیه‌ای ضمن تشکر از مردم تهران، قصد از این سفر را تشرف به قم اعلام کرده بود. در این اطلاعیه چنین آمد: «الحق به همت والای این ملت رنج دیده بود که با اتکال به قدرت لایزال الهی و اعتماد به ولی عصر ـ عجل‌اللَّه فرجه ـ پیروزی بر قدرت‌های شیطانی حاصل شد، و نیز از اهالی محترم تهران که از حین ورود تاکنون ـ که میخواهم صورتا آنان را وداع کنم، گرچه روحا و قلبا از آنان و سایر ملت عزیز دور نیستم ـ زحمات فوق‌العاده کشیده و عواطف پرشور از خود نشان دادند، تقدیر و تشکر میکنم.»
ایشان افزود: «ملت شجاع باید توجه داشته باشد که گرچه استبداد داخلی فرو ریخت و مردم آزادی را لمس کردهاند ولی هنوز ریشههای استعمار آمریکا، شوروی، انگلستان و صهیونیسم و سایر دول چپاولگر از این مرز و بوم کاملا قطع نشده است. باید همه بدون کوچکترین توقف و رکودی در از بین بردن نفوذ کشورهای اجنبی با هم متحد شویم. باید توجه داشت که شاه، این مملکت را چنان در دست اجانب قرار داده است که باید سالیان دراز با عوارضش مبارزه کرد و ما اگر بخواهیم استقلال حقیقی به دست آوریم، باید سعی کنیم تمامی اشکال نفوذ آمریکا چه اقتصادی و چه نظامی، چه سیاسی و فرهنگی را از بین ببریم و من امیدوارم که ملت ایران به این مهم هر چه زود‌تر برسد.»
امام در اطلاعیه‌اش نوشت: «همه میدانید که رمز پیروزی بزرگی که ملت به آن رسیده است وحدت کلمه همه اقشار از مرکز تا اقصی بلاد کشور و وحدت هدف آن برچیده شدن حکومت طاغوتی و قطع ایادی استعمار و استثمارگران بین‌المللی و برپا شدن جمهوری اسلامی بود. اکنون احتیاج بیشتر داریم به حفظ این وحدت کلمه و وحدت مقصد.»
ایشان در ادامه نوشت: «ملت بزرگ باید هوشیارانه از بعضی عناصر تفرقه‌افکن که با شعارهای فریبنده میخواهند دست اجانب را به کشور مسلمان ما باز کنند و همان اختناق و چپاولگری را به فرم دیگر برگردانند، احتراز کنند و با تنها گذاشتن آنان و عدم شرکت در اجتماعاتشان و با منطق اسلامی تبلیغات سوء آنان را خنثی کنند.»
در ادامه اطلاعیه آمده است: «همه میدانند این پیروزی از قدرت اسلام است و مسلمین با دادن خون شریف خود آن را به دست آوردهاند و فرصت‌طلبان میخواهند بدون فعالیت مثبت از آن بهره بردارند و با حیله و حربه فریبکاری خود را جا بزنند. ملت ایران باید با هوشیاری از آنان جلوگیری کنند، در صورتی که آزادی بیان و قلم و عقیده برای همگان آزاد میباشد و لکن مردم توطئه را هرگز اجازه نمیدهند.»
وی اضافه کرد: «کارگران کارخانهها و دیگر کارگران و کارمندان و طبقات مستضعف باید بدانند که اسلام از بدو ظهور طرفدار آنان بوده و در حکومت عدل اسلامی به آنان اجحاف نمیشود و نخواهد شد و کسانی که با دستور یا میل و نفع اجانب بین آنان میروند و با پخش اکاذیب فریبنده میخواهند آنان را از اسلام جدا کنند همان‌ها هستند که بعضی سران آنان در خدمت دربار محمدرضا پهلوی بودند و همه آنان آگاهانه یا ناخودآگاهانه در خدمت اجانب هستند.»
وی در ادامه افزود: «لازم است این عناصر مفسده‌جو را در بین خودشان و در کارخانهها راه ندهند و از اجتماعات آنان احتراز کنند. من به دولت راجع به مجانی کردن آب و برق و بعضی چیزهای دیگر فعلا برای طبقات کم بضاعتی که در اثر تبعیضات خانمان‌برانداز رژیم شاهنشاهی دچار محرومیت شدهاند ـ و با برپایی حکومت اسلامی به امید خدا این محرومیت‌ها برطرف خواهد شد ـ سفارش اکید نمودم که عمل خواهد شد.»
رهبر انقلاب ایران در بیانیه‌اش تاکید کرد: «امروز حمله به پادگان‌ها مخالفت با انقلاب اسلامی است و باید از آن احتراز کرد و لازم است کمیته‌های انقلاب اسلامی در شهرستان‌ها از فرماندهانی که از جانب ستاد کل ارتش ملی اسلامی تعیین میشوند، جدا پشتیبانی کنند و نیز از رؤسای دیگر قوای انتظامی که از طرف قوای دولتی تعیین میشوند، پشتیبانی نمایند.»
وی در مورد اختلاف میان دولت موقت و کمیته‌های انقلاب تاکید کرد: «کمیته‌های انقلاب اسلامی در تمام شهرستان‌ها موظفند که به مجرد مسلط شدن دولت بر اوضاع شهر‌ها فعالیت‌های کمیتهها را به قوای دولتی تسلیم کنند و از دخالت در امور دولتی خودداری نمایند و باید از همه کمیتهها در مورد زحماتی که در این دوره انقلاب کشیدهاند تشکر کنم.»
امام خمینی نوشت: «به تمام اعضای کمیتهها و زندانبان‌ها حکم میکنم که با زندانیان ـ هر که باشد ـ به طور انسانیت و اسلامیت رفتار کنند و از آزار و مضیقه و رفتار خشن و گفتار ناهنجار خودداری کنند که در اسلام و حکومت عدل اسلامی این امور ممنوع و محکوم است و به بستگان زندانیان در روز معینی با مقررات، اجازه ملاقات دهند.»
ایشان گفت: «کرارا گفتم و باز تکرار میکنم، کسی حق ندارد به منزل مردم حمله کند و وارد منزل آنان شود و اگر اطلاع پیدا شد که مجرمی در منزلی است مراقبت از فرار او کنند و به مقامات مسوول اطلاع دهند که با موازین او را دستگیر نمایند. علاقه‌مندان به نهضت باید از این‌گونه اعمال اجتناب کنند. مردم باید روی موازین شرعیه عمل نمایند.»
امام خمینی در مورد احترام به روحانیون تاکید کرد: «کرارا سفارش علمای اعلام و ائمه جماعت محترم و خطبای ارجمند و سایر خدمتگزاران به شریعت مطهره را نمودهام. لازم است ملت معظم بداند که اگر خدای نخواسته خللی در موقعیت این جماعت ـ که پاسداران اسلام و قرآن هستند ـ وارد شود، اجانب چپاولگر به آمال خود خواهند رسید و رشته امور از دست خواهد رفت. روشنگری این قشر محترم بود که ملت را با روحیه اسلامی به هیجان آورد. خدمت این طبقه را نباید فراموش کرد و اکنون نیز با کمک این طبقه است که در تمام کشور، اوضاع رو به آرامش است.»
وی در ادامه اطلاعیه نوشت: «من توصیه میکنم حتی نسبت به کسانی که به من اهانت نمودهاند نباید تعرض شود. من از روحانیت میخواهم با برادران خود در جهت گسترش مبانی مبارزاتی همکاری کنند و با آنان با مهربانی رفتار نمایند. من همه افرادی را که از من غیبت کرده یا به من اهانت نمودهاند، عفو نمودم و از خدای تعالی برای همه طلب عفو میکنم و تقاضا دارم که آقایان ائمه جماعت را ـ که از قرار مسموع تشریف نیاوردهاند ـ به مسجد دعوت نمایند و احترام آنان را حفظ کنند. البته حساب کسانی که معلوم است در خدمت دستگاه ظلم بودهاند جداست.»
وی در مورد مطبوعات گفت: «در مطبوعات که بعد از انقلاب اسلامی خود را در خدمت انقلاب و مسیر ملت معرفی میکنند، مطالب و مقالاتی درج می‌شود که برخلاف مسیر انقلاب اسلامی است و این موجب نارضایتی و ناراحتی ملت را فراهم نموده، کرارا مراجعه می‌شود که اینجانب اقدامی بنمایم، من متاسفم از این امر، به آنان و جمیع رسانههای تبلیغاتی نصیحت میکنم که این جانبازی والای ملت بود که با اتکال به اسلام و قوت ایمان به خدای متعال شما را از آن اسارت و نکبت پنجاه ساله رهایی بخشید. اکنون سزاوار نیست که خلاف رضای ملت رنج‌دیده و بر خلاف انقلاب اسلامی سم‌پاشی‌هایی بکنید که نفع آن را جز اجانب و چپاولگران و خدمتگزاران آن‌ها احدی نبرد. من نصیحت خود را تکرار میکنم و صلاح مطبوعات را در آن میدانم که تحت تاثیر راست و چپ و شرق و غرب واقع نشده و خود را در مسیر انقلاب اسلامی قرار دهند.»
امام با اشاره به برگزاری رفراندوم برای تعیین نوع حکومت گفت: «به خواست خداوند متعال به زودی درباره شکل حکومت، رفراندوم خواهد شد. لازم است تذکر دهم آنچه اینجانب به آن رأی میدهم «جمهوری اسلامی» است و آنچه ملت شریف ایران در سرتاسر کشور با فریاد از آن پشتیبانی نموده است همین «جمهوری اسلامی» بوده است، نه یک کلمه زیاد و نه یک کلمه کم.»
ایشان در ادامه افزود: «من از ملت شریف انتظار دارم که به «جمهوری اسلامی» رأی دهند که تنها این، مسیر انقلاب اسلامی است و کسانی که مخالف هستند آزاد و مختارند که اظهار مخالفت نمایند و علمای اعلام شهرستان‌ها و قرا و قصبات و خود ملت مکلفند که نگذارند کسی سلب آزادی از کسی بکند و مراقبت کنند آزادانه هرکس رأی خود را بدهد.»
رهبر انقلاب ایران در مورد دادگاه‌های انقلاب گفت: «باید هر چه سریع‌تر به وضع جنایتکاران رژیم فاسد رسیدگی شود و در دادگاه‌های فوق‌العاده انقلابی ـ مردمی علنا آنان را محاکمه کرده و به مجازات برسانیم تا مردم ستم‌دیده ما از وضع آنان مطلع شده و مطمئن شوند افرادی که آنان را در طول دوران سیاه استبداد اذیت و آزار کرده بودند، چگونه به جزای اعمال خود میرسند.»
امام در مورد ادارات نیز تاکید کرد که «وزارتخانهها و ادارات در جمهوری اسلامی باید از بُن تغییر کند تا از فرم غربی و سلطنتی درآمده و به صورتی انسانی و اسلامی درآید.»
منبع: تاریخ ایرانی
