عملیات نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران علیه پایگاه‌های هوایی عراق به نام الولید در منطقه اچ-3 که با نام عملیات اچ-3 نیز شهرت یافته است، یکی از بزرگترین و پیچیده ترین طرح های عملیاتی شده در نیروهای هوایی دنیا است. این عملیات افتخار آمیز در 15 فروردین ماه 1360و با شرکت هواپیماهای مختلف به انجام رسید.
پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، در گفت و گو با امیر سرتیپ دوم بازنشسته خلبان احمد مهرنیا، یکی از خلبانان جوان شرکت کننده در این عملیات به شرح این عملیات پیروزمندانه پرداخته است. گفتنی است سرتیپ احمد مهرنیا، در همین زمینه کتاب مفصلی به نام «حمله هوایی به الولید» به رشته تحریر در آورده است که مورد استقبال قرار گرفته و تا کنون به چاپ پنجم خود رسیده است.
شما از چه زمانی در جریان این عملیات قرار گرفتید؟
عملیات حمله هوایی به الولید تقریباً از اولین ماه جنگ طرح ریزی شد. شش ماه اول جنگ برتری جنگ‌های هوایی تقریباً با ما بود و لذا صدام تصمیم گرفت به دلیل فشار حملات هوایی ما اقلام ارزشمند هوایی خود را در سه پایگاه دور از دسترس قرار دهد. عراقی ها سه پایگاه در حدود پنجاه مایلی مرز اردن دارند که دورترین پایگاه‌های هوایی آنها از ماست. وقتی سرویس‌های اطلاعاتی ما اخباری مبنی بر انتقال اقلام قیمتی و مهم ارتش هوایی عراق، به ویژه هواپیمای بمب افکن توپولوف-22 که برای عراق بسیار استراتژیک بود به ما مخابره کردند، تصمیم بر این شد که این حمله در دستور کار قرار گیرد.
این عملیات چگونه شکل گرفت و مسئولیت شما در این عملیات چه بود؟ !P1!
پایگاه الولید در شرایط معمول حدوداً سه برابر برد هواپیماهای ما بود و حتی اگر در کوتاه ترین مسیر هم قصد بمباران آنجا را داشتیم باید دو بار داخل خود عراق سوخت‌گیری می‌کردیم که یکی از این سوخت گیری‌ها حوالی بغداد اتفاق می‌افتاد، بنابراین چنین کاری نشدنی بود. به همین دلیل برای طراحان این عملیات کار بسیار دشواری بود که این طرح شگفت انگیز را پیاده کنند. عملیات دوبار به دلیل مشکل طرح و مشکلات آب و هوایی لغو شد و بار سوم در 15 فروردین ماه 1360 انجام شد. این عملیات یک کار بزرگ تیمی بود که انواع تیم‌ها و هواپیماها در آن شرکت داشتند. 8 فروند هواپیمای فانتوم مسئولیت بمباران 3 پایگاه را برعهده داشتند و 4 فروند سوخت رسان در خاک ایران و سوریه در مسیر مسئولیت سوخت رسانی به فانتوم‌ها را انجام دادند.
یعنی این عملیات با خود سوریه هم هماهنگ شده بود؟
خیر. برنامه این بود که خلبانان ما از غربی ترین مرز عراق وارد خاک این کشور شوند و عملیات را انجام دهند. اما خود خلبانان تصمیم گرفتند مسیر را چند مایل بیشتر به سمت غرب و داخل خاک سوریه منتقل کنند، به دلیل حساس بودن عملیات احتمال لو رفتن آن بالا بود. هواپیماهای سوخت رسان، هواپیماهایی بسیار غول پیکر هستند، مثلا هواپیمای بوئینگ-747 فقط 143 تُن سوخت حمل می‌کند. البته در آن زمان یکی از معدود کشورهایی که رابطه خیلی خوبی با ایران داشت کشور سوریه بود و این مسئله هم لحاظ شده بود.
در مورد زمان عملیات و جزئیات آن هم کمی توضیح دهید.
هواپیماها ساعت 10.5 صبح بلند شدند و سوخت گیری ابتدا بالای دریاچه ارومیه انجام شد. سوخت گیری دوم در آسمان سوریه انجام گرفت و عملیات در خاک عراق آغاز شد. همزمان برای انحراف رادار‌ها و توجه ارتش عراق 3 فروند هواپیمای اف-5 از پایگاه هوایی تبریز برخاسته و پالایشگاه کرکوک را بمباران کردند. حجم آتش و دود توجه سیستم پدافند دشمن را به خود جلب کرد. ما برای این کار تیمی مسئولیت‌های مختلفی داشتیم و کار خود من مراقبت از تانکرهای سوخت رسان بالای دریاچه ارومیه بود. این هواپیماها هدف‌های خوب و قابل دسترسی برای دشمن هستند. ضمنا چند هواپیمای آماده در مرزها در پرواز بودند که اگر مشکلی پیش آمد مداخله کنند. هواپیمای دیگر این عملیات هواپیمای شنود بود که تمام اطلاعات دشمن را شنود می‌کرد و ما آمار انهدام 48 فروند هواپیما را نیز توسط همین هواپیما شنود کردیم.
بعد از عملیات شما هم به دیدن امام رفته بودید؟
بله.
واکنش حضرت امام چه بود؟ شما چه خاطره ای دارید؟
برنامه دیدار با امام، برنامه بسیار خوبی بود که برای ما ترتیب دادند. ما در دور روز، یعنی 17 و 18 فروردین ماه با امام دیدار داشتیم، شرح ماموریت دادیم و در آخر هم با ایشان عکس گرفتیم. من در آن موقع از خلبانان بسیار جوان بودم و به همین دلیل در ارائه گزارش نقشی نداشتم. خلبان‌های قدیمی‌تر ما مثل شهید فکوری و آقای برات پور گزارش‌هایی به حضرت امام ارائه و عملیات را شرح دادند. امام خوشحال بودند و صحبت هایی در همین مورد کردند که در کتابی که بنده نوشتم در کنار شرح عملیات و ثمرات آن درج شده است.
طراحی اولیه عملیات را چه کسی انجام داد؟
در واقع طراحی این عملیات را یک تیم طراح انجام داد که سرهنگ ایزدستا و سرهنگ هوشیار و سرهنگ قیدیان در آن نقش عمده‌ای داشتند و کار عملیاتی آن را نیز بیشتر سرهنگ ایزدستا و سرهنگ هوشیار انجام دادند. این عملیات یکی از بزرگترین و پیچیده ترین نقشه‌های حمله هوایی جهان را داشت، چنان که در رسانه‌ها و در میان خلبان‌های مختلف جهان بازتاب بسیار وسیعی داشت. شرح کامل تر آن را می توانید در کتاب بنده ملاحظه کنید.
