زنان کرمانجی؛ با تن‌پوشی برای همه عمر
از دیدن فردی با لباس خاص، حتی با چشمانی نه چندان ژرف نگر، می‌توان دریافت که چه سن و سالی دارد، اهل کجاست، شغل و طبقه اجتماعی او چیست، راهی جشن است یا به محل کار می رود یا گاهی می توان با مشاهده یک علامت مخصوص روی جزئی از پوشاک، از وابستگی او به گروه و دسته‌ای خاص نیز پرده برداشت.
پوشاک امروزی هیچ وقت در میان کرمانجی های خراسان رخنه نکرده و این مردمان، همچنان شیوه قدیم پوشش خود را حفظ کرده اند.
به گزارش جی پلاس، در دوره معاصر ایران، به حکم سیر زمان و تحول در مراوده های اجتماعی و روابط دیپلماتیک با کشورهای اروپایی، تغییرات زیادی در پوشاک و طرز آرایش ایرانیان به وجود آمد و کم‌کم فرم و شیوه خودآرایی غربی متداول شد؛ اما هیچ وقت در میان روستاییان، به ویژه مردم ایلات و عشایر، رخنه نکرد و این مردمان، همچنان با تکیه بر اصالت های قومی خویش، شیوه قدیم پوشش خود را حفظ کردند. ابتدا بد نیست سری به «کلات» بزنیم. کلات نادری، شهرستانی است در شمال شرقی استان خراسان رضوی که در روستاهای آن دو قوم کُرد و ترک به صورت پراکنده سکونت دارند. مرکز این شهرستان، شهر کبود گنبد نام دارد که در میان کوه های هزارمسجد قرار گرفته است. دیدن روستاییان این منطقه و گوشه ای از مراسم خاص‌شان، بخصوص مراسم عروسی و جشن و سرور آنها، خالی از لطف نیست، مراسمی که در میان کرمانج های خراسان، هنوز به صورت سنتی برگزار می شود و اصالت خود را همچنان حفظ کرده است. 
از نکته های جالب در این قبیل مراسم، حضور زنان و دختران با لباس های رنگارنگ و زیبای محلی و در عین حال، پوشیده است. زنان کلات نادری، معمولاً لباس های ابریشمی می پوشند، آن هم با جنسی از ابریشم های قرمز رنگ؛ لباس هایی که حرف های بسیاری برای گفتن دارند و جاذبه ای با شکوه به جشن ها می دهند؛ دختران کرمانجی، شال های تک رنگ مشکی می پوشند با شلوارهای بنفش که ساق پاهای رنگی دارند. زنان متأهل، شال قرمز و مشکی بر سر می کنند و نوعروسان، یک چادر شب زرد یا سبز بر سر می اندازند. زنان مسن، اما لباس های تیره تر، همراه با کت کوتاه و لباس هایی ساده. ویژگی‌های پوشاک زنان کرمانج: از آنجایی که رنگ قرمز، رنگ محبوب در فرهنگ مردمان کُرد کلات نادری است؛ بنابراین اغلب لباس های ابریشمین قرمز رنگ دارند. علاوه بر ابریشم، ترمه نیز از دیگر عناصر مهم در پوشش زنان کرمانج روستاهای کلات نادری است. شال قرمز ابریشمین منقوش و غیرمنقوش، شال مشکی یا سفید ابریشمین ساده، کت کوتاه از ابریشم راه راه یا شطرنجی، نیم‌تنه بلندتر از کت، گاهی از ترمه منقوش و گاه از پشم سیاه و سرمه‌ای، پیراهنی، بلندتر از نیم‌تنه با طرح
چاک‌دار در پهلو از ابریشم قرمز در دو طرح تماماً منقوش یا ساده شطرنجی، دامن یا دامن شلواری متشکل از چهار تکه مجزا، دارای آستری، کمرک، ساق پا و دستباف در رنگ های مختلف از ویژگی های پوشاک زنان کرمانجی است که البته به سلیقه افراد هم بستگی دارد. لباس خاص هر سن: در پوشش زنان کرمانجی، بسته به سن و سال شان، تفاوت های جالبی دیده می شود. به عنوان مثال، دختران مجرد منطقه «صوفیانلو»، معمولاً به جای پوشیدن دو شال قرمز و مشکی، گاه تنها به شال مشکی اکتفا کرده و گاه یک شال گلدار ترکمنی روی سر می اندازند. پوشیدن کت در بین دختران، اما چندان مرسوم نبوده و برای نیم تنه، بیشتر از دامن شلواری ها و غالباً از پارچه ابریشم بنفش استفاده می‌کنند و در عین حال، استفاده از ساق پا در بین دختران نوجوان، نسبت به بقیه سنین، رواج بیشتری دارد. این در حالی است که زنان متأهل علاوه بر پوشیدن کت کوتاه، از دو شال قرمز و شال مشکی و سفید برای پوشش سر استفاده می کنند. پوشاک نوعروسان کرمانجی: دامن شلواری زنان متأهل از ابریشم قرمز دوخته می شود و معمولاً به جای ساق پا، جوراب «پارازین» مورد استفاده قرار می
گیرد. در مناطق کرمانج نشین، همچنین رسم است که در مراسم عروسی، روی سر عروس یک چادرشب رنگی طرح‌دار با رنگ غالب زرد یا سبز می اندازند. عروس پس از پایان مراسم ازدواج باید تا زمان بچه‌دار شدن، هنگام حضور در مراسم عروسی دیگران، حتماً این چادر را سر کند؛ بنابراین چنانچه مهمان یک مجلس شادی در روستاهای کرمانجی از جمله روستای زیبا و بزرگ «لائین» باشیم، باید بدانیم که علاوه بر عروس، دیگرانی که چادرشب رنگی به سر دارند، در واقع نوعروسانی هستند که تازه به خانه بخت رفته اند. رنگ‌های تیره برای سنین بالا: با بالا رفتن سن، زنان از رنگ های تیره‌تری در پوشش خود استفاده می کنند. برای نمونه، زنان مسن تر، نیم‌تنه های خود را به جای پارچه های ترمه منقوش، از پارچه های پشمی ساده سیاه یا سرمه ای می دوزند یا پیراهن قرمز شطرنجی بدون نقش می پوشند و از دامن شلواری با پارچه سیاه یا سرمه ای استفاده می کنند. به این ترتیب، هر طبقه سنی، سبک و شیوه خاصی در پوشش دارد که اگرچه شاید در نگاه ناآشنایان، این تفاوت ها چندان مشهود نباشد ولی با اندک دقتی، متوجه تفاوت های رایج در جزئیات پوشش آنان خواهیم شد. این تفاوت ها
در واقع برگرفته از سنت دیرینه ای است که در پسِ آن، باورهای یک قوم و قبیله نهفته است. این پوشش های سنتی امروزه بیشتر در مراسم عروسی استفاده می شود. پس اگر خوش شانس باشید و سر بزنگاه وارد یکی از این مجالس شادمانی در روستاهای کرمانجی شوید، با دنیایی از تنوع در رنگ و زیبایی مواجه خواهید شد و چشمان تان از این همه رنگارنگی و شوق و شعف جاری در دل های این مردمان پاک و صمیمی، خیره خواهد ماند. چادر زنان این ناحیه معمولاً به رنگ نخودی روشن یا با روناس رنگ می شود. قد چادر نسبتاً کوتاه است و موقع استفاده، مقداری از آن را روی سر می گذارند. رنگ آمیزی پوشاک زنان شمال خراسان نیز بسیار جالب و مانند پر طاووس، رنگ به رنگ است. کفش زنان شرق خراسان به شکل نعلینی است که پاشنه کفش در روی تخت آن قرار گرفته و از چرم الوان تهیه شده است. جالب این است که در پاشنه این کفش ها استخوان شتر به کار می رود و رویه کفش از چرم تزئین می شود. منطقه خراسان از نظر وسعت، گستره عظیمی را در بر می‌گیرد که در دوره های مختلف دستخوش تغییرات عمده ای بوده است. با این حال، لباس مردمان این مناطق، با توجه به اقوامی که در آن زندگی می کنند،
تفاوت‌های خاصی دارد. در منطقه قوچان، کرمانج ها حضور دارند، اما در شمال خراسان ترکمن ها زندگی می کنند. در نواحی شرقی این استان مردم تایباد و تربت جام، گونه ای متفاوت از پوشش کرمانج ها به تن می کنند. در نواحی شمال و شمال شرقی هم مردم کلات و لایین زندگی می کنند که آنها نیز پوشاک خاص خود را دارند. در جنوب استان خراسان، لباس ها ساده تر، اما خاص همین منطقه است. 
پوشاک مردم ترکمن: مردم ترکمن نشین استان خراسان دارای پوشش کاملاً خاصی هستند که متأسفانه در فضای شهری امروز، می‌رود که یکدست شود. در واقع، لباس های فاخر و سنتی این مناطق بیشتر در مراسم خاص مردم ترکمن استفاده می شود. البته خراسان هنوز هم میزبان پارچه ها و طرح های سنتی ترکمن است، اما برخلاف گذشته که اغلب پارچه ها، ابریشمی بوده است، امروزه به لحاظ مشکلات اقتصادی، به مرور پارچه‌های نخی و در مواردی، پارچه های پلاستیکی جایگزین این نوع الیاف شده است. در گذشته، مردم این مناطق حتی از کارگاه های
ابریشم بافی در خانه های خود بهره‌مند بوده اند، اما به دلیل بالا بودن هزینه ها، این هنر موروثی نیز کمرنگ شده و تنها عده قلیلی به آن می پردازند. اجرای دست دوزی های این خطه بسیار سخت، اما زیباست. در عین حال، ترکمن های خراسان، از تکه دوزی های سنتی وارداتی از ترکمنستان هم استفاده می کنند و در لباس های خود، از آن بهره می برند. در سال های اخیر، نقوش ترکمن و طرح های خاص این مناطق، صنعتی شده و میزان کارهای دست دوز، رو به کاهش است، درحالی که نقوش و هنر دوخت و دوز ترکمن ها، الهام گرفته از طبیعت زیبای خراسان است. کردنشین های ساکن خراسان که کرمانج نام دارند، بیشتر در مناطقی مانند بجنورد، اسفراین، مانه، سملقان و قوچان سکونت دارند. این افراد لباس های خاصی دارند که کاملاً با استان کردستان و مناطقی که از آن مهاجرت کرده‌اند، متفاوت است. این اقوام، حتی در گذشته های دور نیز از ابریشم استفاده می کردند و رنگ در لباس آنان نقش مهمی ایفا می کرده است. لباس‌هایی برای روز مبادا: روستاییان «لایین» خراسان شمالی، هنوز هم به سنت های خود پایبند هستند و پوشاک ابریشمی دستباف را در مراسم مختلف برتن می
کنند. در این خطه، استفاده از لباس های سنتی در جشن ها یا مراسم عروسی، الزامی است. در واقع، اهمیت پارچه های سنتی برای این مردم، به حدی است که پس از به دنیا آمدن یک دختر در خانواده، مادر شروع به بافت پوشاک ابریشمی می کند تا لباس عروسی دخترش را نیز تهیه کند! تهیه و پوشیدنی پوشاک سنتی که در تمام خانواده های «لایین» به عنوان یک رسم همچنان رایج است. این لباس‌ها، با نوارهای زیبا و دستباف تزئین می شود و روی جلیقه آن را با سکه تزئین می کنند. در گذشته برای پس انداز و به جای بانک، سکه های طلا و نقره روی لباس زنان قرار می گرفت تا در روز مبادا، به کار آید، اما امروزه این امر تنها جنبه تزئینی دارد. منبع: سایت توریسم آنلاین
دیدگاه تان را بنویسید